Czym jest zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć?
Różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn to różnica w średnich zarobkach brutto za godzinę pracy między kobietami a mężczyznami. Opiera się ona na wynagrodzeniach wypłacanych bezpośrednio pracownikom przed odliczeniem podatku dochodowego i składek na ubezpieczenie społeczne.
Pracujące kobiety w UE zarabiają średnio o 14% mniej na godzinę niż mężczyźni.
Przyczyny różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn są następujące:
- segregacja sektorowa (gdy kobiety są nadreprezentowane w zawodach niskopłatnych, a mężczyźni w zawodach lepiej płatnych);
- nierówny udział pracy płatnej i niepłatnej (kobiety częściej pracują w niepełnym wymiarze godzin, ponieważ muszą zajmować się dziećmi, podczas gdy mężczyźni częściej pracują w pełnym wymiarze godzin, ponieważ nie uczestniczą w obowiązkach domowych);
- szklany sufit (firmy po prostu nie dopuszczają kobiet do najwyższych stanowisk).
Różnica w wynagrodzeniu, jakie kobiety i mężczyźni otrzymują za tę samą pracę, jest również jedną z przyczyn, które wpływają na zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć.
Przykład:
Kiedy mężczyzna otrzymuje wyższą pensję niż kobieta na tym samym stanowisku, ponieważ uważa się, że mężczyzna potrzebuje więcej pieniędzy na utrzymanie rodziny. Jest to stereotyp, ponieważ kobiety także utrzymują rodziny
Wyjaśnienie różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn:
Luka płacowa w krajach UE
Kobiety w UE zarabiają średnio o 14% mniej na godzinę niż mężczyźni. Odpowiada to prawie dwumiesięcznej pensji. Dzień Równości Wynagrodzeń to dzień, w którym kobiety przestają zarabiać średnio więcej niż mężczyźni z powodu różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn. W roku 2021 Europejski Dzień Równości Wynagrodzeń przypadł na 10 listopada.
Istnieją duże różnice między państwami członkowskimi: największe różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn odnotowano w Estonii, na Łotwie, w Niemczech i Austrii (19-23%), natomiast kraje UE o najmniejszych różnicach w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn to Włochy, Luksemburg i Rumunia (3-6%).
W roku 2019 różnica w wynagrodzeniach w poszczególnych krajach wynosiła:
- Litwa: 13.3
- Hiszpania: 11.9
- Cypr: 10.1
- Polska: 8.5
- Rumunia: 3.3
Kobiety w Unii Europejskiej nadal zarabiają średnio mniej niż mężczyźni.
Na każde 1 euro zarobione przez mężczyzn, kobiety zarabiają 86 centów.
Ogólna obserwacja jest taka, że im więcej obowiązków ma dana praca, tym większe są szanse, że mężczyzna otrzyma za nią wyższe wynagrodzenie. Różnica w wynagrodzeniach jest największa na stanowiskach kierowniczych, gdzie mężczyźni zarabiają o 28% więcej niż ich koleżanki.
Kilka spostrzeżeń
Ludzie zazwyczaj nie rozumieją, dlaczego firmy nie zatrudniają wyłącznie kobiet, skoro mogą im płacić mniej niż mężczyznom. Dzieje się tak z dwóch powodów: uprzedzeń menedżerów i uprzedzeń klientów. Uprzedzenie menedżera oznacza, że osoba zatrudniająca postrzega kobiety jako mniej wartościowe i mniej wydajne w miejscu pracy, więc zatrudnia je mniej lub płaci im mniej. Uprzedzenia klientów oznaczają, że wielu klientów woli rozmawiać o interesach z mężczyznami niż z kobietami, a pracodawca to rozumie, więc ponownie zatrudnia mniej kobiet i płaci im mniej.
Różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w Europie
Czym jest segregacja pozioma?
Segregacja pozioma ma miejsce wtedy, gdy prawie wszyscy (lub wszyscy) pracownicy danej branży są tej samej płci. Branże, które zazwyczaj wybierają kobiety, są związane z opieką, np. nauczyciel w przedszkolu lub szkole, pielęgniarka. Mężczyźni zaś zazwyczaj wybierają zawody związane z technologiami, na przykład inżynier, informatyk.
Na przykład nauczyciele w szkołach i przedszkolach to zazwyczaj kobiety, a strażacy to zazwyczaj mężczyźni. Dzieje się tak z powodu stereotypów, zgodnie z którymi kobiety są delikatne, opiekuńcze, miłe, więc mogą lepiej pracować z dziećmi, natomiast mężczyźni są silni i nieustraszeni, więc mogą wykonywać ryzykowną pracę. Stereotypy te mają duży wpływ na wybór zawodów i miejsc pracy.
Można jednak wybrać pracę, którą się lubi i chce się wykonywać, nawet jeśli zazwyczaj nie pracują w niej kobiety.
Nauczanie to dziedzina w przeważającej mierze kobieca: w 2017 r. 72% nauczycieli szkolnych w UE stanowiły kobiety. Z drugiej strony informatyka jest dziedziną w przeważającej mierze męską: w 2019 r. 82% informatyków w UE stanowili mężczyźni. Ponieważ większość informatyków to mężczyźni, kobiety mogą spotkać się z dyskryminacją, gdy są postrzegane jako niewystarczająco wykwalifikowane lub nieposiadające naturalnych predyspozycji do wykonywania tej pracy.
Czym jest segregacja pionowa?
Segregacja pionowa to sytuacja, w której kobiety nie awansują powyżej pewnego poziomu w organizacji.
W firmie, w której kobiety pracują tylko na niskich stanowiskach z mniejszym wynagrodzeniem, a mężczyźni pracują na najwyższych stanowiskach z wyższym wynagrodzeniem, występuje segregacja pionowa.
Przykład
Sklep odzieżowy, w którym kobiety pracują jako sprzedawczynie i sprzątaczki, a mężczyźni jako kierownicy i szefowie. Dzieje się tak z powodu stereotypów związanych z płcią, według których kobiety nie są tak inteligentne i wykwalifikowane jak mężczyźni oraz że kobiety są lepszymi gospodyniami domowymi, a mężczyźni lepszymi pracownikami. Takie myślenie jest negatywne zarówno dla kobiet, które nie mogą awansować, nawet jeśli mają odpowiednie kwalifikacje, jak i dla firm, które tracą wykwalifikowane pracownice.
Im wyższe stanowisko, tym mniej kobiet jest na nim widocznych. Statystyki dotyczące kadry kierowniczej w UE w 2018 r. mówią, że 36% kierowników to kobiety, 27% członków zarządu to kobiety, a następnie tylko 17% kadry kierowniczej wyższego szczebla to kobiety. Kobiety zazwyczaj nie awansują w firmie tak jak mężczyźni z powodu uprzedzeń płciowych, według których kobiety nie mogą być dobre na stanowiskach kierowniczych.
Czym jest "szklany sufit"?
„Szklany sufit" to metafora bariery, której doświadczają kobiety w swojej karierze zawodowej. Oznacza to, że ze względu na stereotypy dotyczące płci kobietom jest trudniej niż mężczyznom budować karierę.
Problem "szklanego sufitu" zobaczymy na przykładzie Marii. Maria pracuje w firmie biznesowej i chce awansować. Idzie na rozmowę z pracodawcą, ale jej kolega, który ma mniejsze doświadczenie, dostaje tę pracę. W tej sytuacji Maria jest przygotowana do tej pracy lepiej niż jej kolega, ale nie dostaje jej, ponieważ jest kobietą. Dzieje się tak z powodu stereotypu, że mężczyźni są bardziej ambitni i mogą poświęcić więcej czasu i uwagi pracy, podczas gdy kobiety bardziej dbają o rodzinę niż o pracę.
Statystyki mówią, że w UE liczba mężczyzn na stanowiskach kierowniczych jest dwa razy większa niż liczba kobiet. Państwa członkowskie o najlepszej równowadze płci w zarządzaniu to Litwa, Węgry, Bułgaria, Cypr i Łotwa, gdzie ponad 40% kadry kierowniczej stanowią kobiety.
W wyniku istnienia "szklanego sufitu" kobiety muszą pracować na mniej prestiżowych stanowiskach i zarabiać mniej pieniędzy, nawet jeśli mają takie same kwalifikacje i umiejętności jak mężczyźni.
Szklana winda
Szklana winda to zjawisko polegające na tym, że mężczyźnie bardzo łatwo jest wspiąć się po szczeblach kariery w dziedzinie zdominowanej przez kobiety (pielęgniarstwo, nauczanie, praca socjalna, bibliotekarstwo) ze względu na stereotyp, że mężczyźni są lepszymi przywódcami niż kobiety.
Mężczyźni pracujący w dziedzinach zdominowanych przez kobiety są rzadkością, ponieważ zazwyczaj nie są to dobrze płatne zawody, więc takie branże promują mężczyzn i podnoszą ich pensje znacznie szybciej niż promują i podnoszą pensje kobiet. W rezultacie kobiety mają mniejsze szanse na awans nawet w dziedzinach, w których większość pracowników stanowią kobiety. Na przykład, choć zawód nauczyciela jest w przeważającej większości wykonywany przez kobiety, nauczyciele-mężczyźni mają prawie dwukrotnie większe szanse na objęcie stanowisk kierowniczych niż ich koleżanki.
Jak zmniejszyć różnicę w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn
Różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn wynikają z wielu czynników:
- Nierówny udział pracy płatnej i nieodpłatnej. Kobiety pracują więcej godzin tygodniowo niż mężczyźni, ale więcej godzin poświęcają na pracę nieodpłatną, co może mieć wpływ na ich wybory zawodowe. Dlatego też UE promuje równy podział urlopów rodzicielskich, odpowiednią ofertę usług opieki nad dziećmi ze środków publicznych oraz odpowiednią politykę przedsiębiorstw w zakresie elastycznych rozwiązań dotyczących czasu pracy.
- Szklany sufit. Pozycja w hierarchii ma wpływ na poziom wynagrodzenia: mniej niż 8% dyrektorów generalnych w największych firmach to kobiety. Niemniej jednak zawodem, w którym odnotowano największe różnice w zarobkach godzinowych w UE, byli menedżerowie: zarobki kobiet były o 23% niższe niż zarobki mężczyzn.
- Dyskryminacja płacowa. W niektórych przypadkach kobiety zarabiają mniej niż mężczyźni za wykonywanie takiej samej pracy lub pracy o takiej samej wartości, nawet jeśli zasada równości wynagrodzeń jest zapisana w traktatach europejskich.
Konsekwencje zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć
Niższe płace utrudniają kobietom, zwłaszcza samotnym, osiągnięcie finansowego sukcesu. Niższe zarobki utrudniają im oszczędzanie pieniędzy na nagłe wydatki lub emeryturę. Skutki różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn nie ograniczają się jednak tylko do kobiet. Zagraża ona także rodzinom, zwłaszcza samotnym matkom i ich dzieciom, a także szkodzi całej gospodarce.
Zmniejszanie różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn
Aby zmniejszyć różnice w wynagrodzeniach, należy stworzyć równe warunki pracy dla kobiet i mężczyzn.
Oto kilka przykładów, jak można to zrobić.
Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym dla kobiet i mężczyzn
Elastyczny harmonogram: kobiety częściej niż mężczyźni biorą wolne w ciągu dnia pracy, ponieważ muszą zabrać dziecko ze szkoły do domu lub do lekarza. Elastyczny harmonogram może pozwolić kobietom na wykonywanie pracy w godzinach, w których mają więcej swobody.
Urlop rodzicielski: jeśli ojcowie również mogą wziąć wolne w pracy, by zająć się dzieckiem, szef nie będzie miał powodu, by awansować mężczyznę zamiast kobiety.
Dostępna usługa opieki nad dziećmi i osobami starszymi zwiększa także szanse kobiet na rynku pracy i w poszukiwaniu pracy.
Równe uczestnictwo w różnych sektorach gospodarki
Promowanie przywództwa kobiet i zachęcanie ich do podejmowania nietradycyjnych dla kobiet karier. W epoce transformacji cyfrowej niezwykle ważne jest promowanie kobiet w cyfrowym sektorze rynku pracy.
Przejrzystość wynagrodzeń
Jeśli pracownicy będą mogli zobaczyć, kto ile zarabia za tę samą pracę, którą wykonują, szefowie nie będą mogli płacić mężczyznom więcej niż kobietom.
Różnice w wynagradzaniu kobiet i mężczyzn nie dotyczą tylko kobiet, ale wszystkich. Zwiększenie udziału kobiet w rynku pracy i zniwelowanie różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn będzie miało pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy w UE.
Korzyści ekonomiczne wynikające ze zmniejszenia zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć:
Kliknij przycisk i sprawdź swoją wiedzę